TÜRKİYE’DE BİYOETANOL ÜRETİMİ VE POTANSİYELİ (BIOETHANOL PRODUCTION
CAPACITY AND POTENTIAL OF TURKEY)
Türkiye, biyoetanol üretiminde dünyadaki ilk 10 ülkeden birisidir. Ancak, günümüzdeki üretim
potansiyeli biyoetanolün benzin alternatifi veya katkısı olarak kullanılması durumunda var olacak
talebi karşılamaktan çok uzaktır.
Türkiye’deki yıllık biyoetanol üretim kapasitesi 2006 yılında 60 milyon
litre seviyesindedir ve bu üretim tamamıyla Türkiye Şeker Fabrikaları tarafından karşılanmaktadır.
Türkiye Şeker Fabrikalarının 2006 yılı sonu itibariyle biyoetanol üretim kapasiteleri Tablo 4’de detaylı bir
şekilde gösterilmektedir. 2006 yılından 2010 yılına geldiğimizde Türkiye’deki biyoetanol üretiminde
ciddi bir artış gözlenmektedir. 2007 yılının sonunda Konya Şeker tarafından Çumra’da açılan 84 milyon
litre/yıl kapasiteli tesis [64] ve Tezkim A.Ş. tarafından 2010 yılının Nisan ayında Adana’da açılacak olan
36,5 milyon litre/yıl kapasiteli tesis [65] ile Türkiye’deki biyoetanol üretim kapasitesi 190 milyon
litre/yıl seviyesine ulaşacaktır. Ancak, bu yeni toplam kapasite bile Türkiye’nin Avrupa Komisyonu’nun EC
Tablo 4. Türkiye Şeker Fabrikaları’nın biyoetanol
üretim kapasiteleri [66] (Bioethanol production capacities of
Turkish Sugar Factories)
TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI
Fabrika
Nominal Üretim
Kapasitesi (litre/gün)
Erzurum 40000
Eskişehir 65000
Turhal 45000
Malatya 40000
Toplam 190000
Yıllık Toplam Üretim
Kapasitesi
66,5 Milyon Litre
2003/30 sayılı kararı çerçevesinde benzine katkı
olarak %5,75 olarak üretmesi gereken biyoetanolün,
240 milyon litre/yıl, altındadır. Buda bu alanda
yapılması gereken yatırımların önemini bir kez daha
ortaya koymaktadır.
Türkiye’deki yıllık benzin tüketimi ortalama 3 milyon
tondur, Bkz. Şekil 6. Bu miktar 4,2 milyar litre
benzine eşdeğerdir. 1 litre benzine eşdeğer enerji 1,65
litre biyoetanolde vardır. Bu koşullar altında,
Türkiye’nin yıllık benzin tüketimini karşılamak içim
6,9 milyar litre biyoetanol gerekmektedir. Dolaylı
olarak, E5, %5,75 biyoetanol içeren benzin, üretimi
için 240 milyon litre, E10, %10 biyoetanol içeren
benzin, üretimi içinse, yaklaşık 420 milyon litre
biyoetanole ihtiyaç vardır. Bu çalışmada,
Türkiye’deki güncel tarımsal üretim oranları ile tahıl
menşeli yıllık biyoetanol üretim potansiyelinin
hesaplanabilmesi için öncelikle Uluslararası Gıda ve
Tarım Organizasyonu’ndan (FAO) Türkiye’deki yıllık
tarımsal üretim oranları bulunmuştur. Bu üretim
miktarları ile Tablo 1’de verilen çeşitli tahıllardan
dünyadaki biyoetanol üretim oranları çarpılarak
Türkiye’deki tahıl menşeli yıllık biyoetanol üretim
potansiyeli hesaplanmıştır. Ayrıca, E5 ile E10 üretimi
için gereken biyoetanol miktarları, hesaplanan üretim
potansiyellerine bölünerek, her bir tahıl için, bu
miktardaki biyoetanol üretimini karşılamak için
gerekli olan hasat yüzdeleri hesaplanmıştır. Bu
sonuçlar Tablo 5’de gösterilmektedir.
Yapılan çalışmalar, Türkiye’de biyoetanol üretimi
açısından en uygun tahılların buğday ve arpa
olduğunu göstermektedir. Bu iki tahıl hasadının
%100’ünün kullanılması sırası ile yıllık 5,9 ve 1,8
milyar litre biyoetanol üretilebilinir. Ancak,
günümüzdeki üretim koşulları ile Türkiye’de hiçbir
tahıl hasadından, tek başına, yıllık benzin tüketimini M. Melikoğlu ve A. Albostan Türkiye’de Biyoetanol Üretimi ve Potansiyeli
156 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 26, No 1, 2011
karşılayabilecek miktarda biyoetanol
üretilememektedir. En iyi koşullarda, buğday
hasadının tamamının kullanılması durumunda benzin
ihtiyacının %90’ı karşılanabilecektir. Ancak, buğday
hasadının tamamının kullanılması durumunda
Türkiye’de ciddi açlık ve sosyoekonomik sıkıntıların
ortaya çıkmasına sebebiyet verecektir.
Avrupa Komisyonunun EC-2003/30 sayılı kararına
göre bütün AB ülkelerinde 2020 yılına kadar
kullanılan taşımacılık yakıtlarının %5,75’i
yenilenebilir kaynaklardan, en büyük payın
biyoetanole düşeceği öngörülmektedir, oluşmak
zorundadır [67]. Bu oran eğer uygun altyapı olursa
%10’a çıkarılacaktır ve bu bütün üye ve aday ülkeler
için bu limitlere uymak yasal bir zorunluluk olacaktır.
Türkiye, Avrupa Birliği’ne aday bir ülke olduğundan
bu koşulları sağlamak zorundadır. Bu yüzden,
biyoyakıtların ulaşım altyapısına bütünleşmesi hem
sürdürülebilir bir seçenek hem de zamanlama
açısından yasa ile bağlayıcı bir zorunluluktur. Bu
koşular altında, Türkiye’de buğday hasadının %4 ve
%7’lik kısımları kullanılarak E5 ve E10 üretimi
rahatlıkla karşılanabilir.
Türkiye’de gelecekte tahıl menşeli biyoetanol üretimi
amaçlanıyorsa bunun için öncellikle tarımsal üretime
uygun ancak kullanılmayan araziler belirlenmelidir ve
bu alanlar üzerine enerji tarımı yapılması ulusal bir
politika haline getirilmelidir. Türkiye’de
kullanılmayan tarıma uygun arazinin 1,9 milyon
hektar olduğu tahmin edilmektedir [68, 69].
Türkiye’de kullanılmayan tarımsal araziler üzerinde
Tablo 5’de listelenen beş tahılın sadece bir tanesinin
ekilmesi veya bu beş tahılın eşit oranda, %20,
ekilmesi durumunda üretilebilecek biyoetanol
miktarları bu çalışmada hesaplanmıştır. Bunun için,
önce, bu beş değişik tahılın rekolteleri, ton
ürün/hektar, literatürden bulunmuş, müfret ekimde
Türkiye’deki kullanılmayan tüm tarımsal alanlar, 1,9
milyon hektar ve bu beş tahılın eşit olarak ekilmesi
durumunda 0,38 milyon hektar arazi üzerinde teorik
olarak üretilebilecek yıllık tahıl miktarları
hesaplanmıştır. Sonra bu tahıllardan üretilebilecek
olan yıllık biyoetanol miktarları Tablo 1’de verilen
biyoetanol üretim potansiyelleri kullanılarak
hesaplanmıştır. Son olarak, bu iki farklı orandaki
üretim koşulu altında potansiyel olarak üretilebilecek
biyoetanolün yıllık benzin ihtiyacını karşılama
oranları, Türkiye’nin yıllık 6,9 milyar litre biyoetanol
eşdeğeri olan benzin tüketimine bölünerek
hesaplanmıştır. Bu sonuçlar Tablo 6’da
gösterilmektedir.
Tablo 5. Türkiye’de üretilen çeşitli tahılların biyoetanol üretim potansiyelleri ve bu tahıllardan E5 ve E10 üretim
için gerekli olan miktarlar (Bioethanol production from various crops in Turkey and adequecy of these crops for E5 and E10
production)
Tahıl
Tahıl Üretimi
2007, Bin Ton
[70]
Biyoetanol Üretim
Potansiyeli, Milyon
litre
E5 üretimi için
kullanılması gereken
tahıl hasadı %
E10 üretimi için
kullanılması gereken
tahıl hasadı %
Arpa 7307 1827 13 23
Mısır 3535 1273 19 33
Patates 4246 467 52 90
Şeker
Pancarı
12415 1366 18 31
Buğday 17234 5860 4 7
Tablo 6 Türkiye’deki tarıma uygun fakat kullanılmayan arazilerde biyoetanol üretim potansiyeli
(Bioethanol production potential in unused land proper for cultivation)
Tahıl
Rekolte,
Ton/hektar [71]
Biyoetanol Üretim Potansiyeli,
Ton
Benzin İhtiyacını Karşılama
Oranı, %
Hasadının
%100
kullanılırsa
Hasadının
%20
kullanılırsa
Hasadının
%100
kullanılırsa
Hasadının
%20
kullanılırsa
Arpa 2,204 1047 209 15 3
Mısır 6,838 4677 935 68 14
Patates 27,642 5777 1155 84 17
Şeker Pancarı 41,539 8682 1736 126 25
Buğday 21,282 13748 2750 200 40
Toplam - 6786 494 99 Türkiye’de Biyoetanol Üretimi ve Potansiyeli M. Melikoğlu ve A. Albostan
Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 26, No 1, 2011 157
Bu koşullar altında, bu arazilerde %100 şeker pancarı
ekimi ile yıllık 8,6 milyar litre biyoetanol, %100
buğday ekimi ile ise yıllık 13,7 milyar litre biyoetanol
üretilebilecektir. Bu miktardaki üretimler ile
Türkiye’nin yıllık benzin ihtiyacının 1,5 – 2,5 katı
rahatlıkla karşılanabilecektir. Eğer üretim eşit oranda
bu tahıllara dağıtılırsa, %20 oranında, benzin
ihtiyacının neredeyse tamamı, %99’u,
karşılanabilmektedir. Buda göstermektedir ki,
biyoetanol üretimi için Türkiye’de, Amerika’da mısır
ve Brezilya’da şeker kamışı olduğu gibi, tek bir enerji
tahılının belirlenmesi daha faydalı olacaktır. Tablo
6’dan anlaşılacağı üzere, Avrupa’daki diğer ülkeler
gibi Türkiye’de biyoetanol üretimi için en uygun tahıl
buğday olacaktır.