Patent ise, buluş sahibinin buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı gösteren belgeye de patent denir. Geleneksel terminoloji ile sınai mülkiyet haklarının içinde önemli bir yer tutan “patent hakkı”, özellikle teknoloji transferinin aracı olması bakımından gelişmekte olan ülkeleri daha çok ilgilendiren maddi olmayan bir mala ilişkin haktır.
Makineler, araçlar, aygıtlar, kimyasal bileşikler ve işlemleri ile her türlü üretim yöntemleri, patent korumasının kapsamındadır.
Patent Yasalarının amacı; buluş yapmayı, yenilikleri ve yaratıcı fikri faaliyetleri teşvik etmek için gerekli olan korumayı ve buluşlarla elde edilen teknik çözümlerin sanayide uygulanmasını sağlamaktır. Verilen patentler ve bunların sanayide uygulanması ile teknik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleşmesi sağlanır. Sanayi alanında gelişmiş ülkelerde verilen patent sayılarının yüksekliği bu düşüncenin doğruluğunu kanıtlamaktadır.
Buluşların Patent İle Korunmasının Amaçlarını Şu Şekilde Sıralayabiliriz
Zihni yaratmanın tanınması,
Buluş faaliyetinin özendirilmesi,
Buluş sahibinin ödüllendirilmesi,
Araştırma geliştirme sonuçlarının açıklanarak, teknik bilginin yaygınlaştırılması. Keşifler, bilimsel teoriler, matematik yöntemleri, zihni faaliyet ile ilgili ticari, mali ve ekonomik konular, şans oyunları, edebiyat ve sanat eserleri, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı buluşlar gibi konular patent koruması dışında kalmaktadır.
Patentle Korunacak Buluşlarda Aranan Kriterler Nelerdir?
Yenilik: başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir
Tekniğin bilinen durumunun aşılması: “Konuda uzman bir kişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı” nitelik anlamındadır.
Sanayiye uygulanabilirlik: tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması kriterleri aranır.
Unutmayınız!
Buluşunuz, başvuruda bulunmadan önce gizli tutulmalıdır. Başvuruda bulunmadan önce buluşunuz herhangi bir şekilde yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanırsa yeni olmadığı için patentlenemez. Patentler ulusaldır, dünya patenti yoktur. Patent İşbirliği Anlaşması Patent Co-operation Treaty (PCT) çerçevesinde tek bir başvuru ile birden fazla ülkede başvuruda bulunabilirsiniz veya Avrupa Patent Sözleşmesi The European Patent Convention (EPC) kapsamında Avrupa ülkelerinde başvuruda bulunabilirsiniz.
Patent Verilemeyecek Konular Nelerdir?
Keşifler, bilimsel teoriler, matematik yöntemleri, zihni faaliyet ile ilgili ticari, mali ve ekonomik konular, şans oyunları, edebiyat ve sanat eserleri, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı buluşlar gibi konular patent koruması dışında kalmaktadır.
Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları;
Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar;
Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar, bilgisayar yazılımları;
Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller.
İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan, hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri.
Buluş Niteliğinde Olmasına Rağmen, Patent Verilemeyecek Buluşlar
Konusu kamu veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.
Bitki veya hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri.
Türkiye’de İncelemesiz ve İncelemeli Olmak Üzere İki Çeşit Patent Sistemi Vardır
İncelemesiz sistemde: ülkemizde mali kaynakları kısıtlı olan buluş sahiplerine ucuz, süratli, ancak süresi nispeten kısıtlı, 7 yıllık bir koruma sağlanmaktadır.
İncelemeli sistemde: işlemler daha uzun sürmekte, ancak incelemeli patent, başvurunun patentlenebilirlik kriterlerine sahip olup olmadığını gösteren bir inceleme raporuna dayanarak verildiği için daha sağlam ve daha uzun bir koruma elde edilmektedir ve 20 yıllık bir koruma sağlanmaktadır. İncelemesiz patent, gerekli şartlar yerine getirilmek ve incelenmek şartıyla incelemeli patente dönüştürülebilmektedir.
Araştırma Raporu: bir patent başvurusu konusu buluşun yeniliği, sanayide uygulanabilirliği ve tekniğin bilinen durumunun aşılıp aşılmadığı konusunda inceleme yapılmasını sağlayacak referans patentler ve diğer açıklanmış bilgilerin saptandığı ve uzman görüşünün yer aldığı yetkili araştırma kuruluşları tarafından düzenlenen bir rapordur
İncelemesiz Patent : Üçüncü kişilerin yayınlanan başvuru ve araştırma raporu ile ilgili olarak bildirecekleri görüşler başvuru sahibine bildirilir. Belirlenen süre dolduktan sonra, üçüncü kişilerin görüşleri dikkate alınmadan, İncelemesiz Patent yedi yıl için verilir. Bu sistemde, patent verilebilirlik şartları açısından esas inceleme yapılmaz.
İnceleme Raporu: Bir patent başvurusu konusu buluşun yeniliği, sanayide uygulanabilirliği ve tekniğin bilinen durumunun aşılıp aşılmadığı konusunda uzman kararının yer aldığı yetkili inceleme kuruluşu tarafından düzenlenen bir rapordur.
İncelemeli Patent: Araştırma Raporunun yayınlanmasından sonra, üçüncü kişiler, patent verilebilirlik şartları açısından itiraz edebilir. Başvuru sahibinin incelenerek patent verilmesini tercih etmesinden veya bir üçüncü kişinin inceleme yapılmasını talep etmesinden sonra, esas inceleme yapılır. İnceleme Raporunun olumlu olması veya olumsuzlukların giderilmesi halinde İncelemeli Patent yirmi yıl için verilir.
Patent ve Faydalı Model belgesi koruma süreleri kaç yıldır?
1- İncelemeli patent 20 yıl,
2- İncelemesiz patent 7 yıl,
3- Faydalı model belgesi 10 yıl,
Koruma süresi sona eren Patent ve Faydalı Modeller halka mal olur.
Faydalı Model Nedir?
Faydalı Model , Türkiye'de ve dünyada yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşların sahiplerine belirli bir süre (10 yıl), bu buluş konusu ürünü üretme ve pazarlama hakkının tanınmasıdır. Faydalı model belgesi verilmesi işlemleri, patent verilmesine oranla, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir.
Faydalı model koruması elde etme işlemlerinin basit ve ucuz olmasının, özellikle küçük ve orta ölçekli sanayicilerimizin ve araştırma kuruluşlarımızın buluş yapmalarını ve bunları sanayiye uygulamalarını özendireceği düşünülmüştür. Diğer taraftan, özellikle günümüzde, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin gerçekleştirdiği yeniliklerin, rakiplerce hemen hemen aynısının yapılarak taklit edilmesi tehlikesi mevcuttur. Küçük ve orta büyüklükteki bu işletmelerin, mütevazı de olsa, bu buluşlarını faydalı model belgesi vererek korumak, onların ekonomik varlıklarının idamesine hizmet edecektir. Başka bir deyişle, faydalı model koruması, tecavüz fiillerine karşı, patent korumasına oranla daha çabuk ve seri bir işlev görecek şekilde düzenlenmiştir.
FAYDALI MODEL
Yeni buluşları korumak için verilen bir başka belge türü de Faydalı Model Belgesi'dir. Faydalı Model Belgesi ile Patent arasında, belgelendirme, inceleme ve değerlendirme şekli bakımından fark vardır. Faydalı Model Belgesi verilerek sağlanan koruma, patente kıyasla daha kısa sürelidir. Buluşa Patent ya da Faydalı Model Belgesi verilmesi ile ilgili tercihi buluş sahibi yapmaktadır.
Bir buluşun Faydalı Model verilerek korunabilmesi için gerekli kriterler
1- Yenilik;
Başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.
2- Sanayiye uygulanabilirlik;
Buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.
PATENT ve FAYDALI MODEL ARASINDAKİ FARKLAR
1- Faydalı Modelde, tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri aranmaz,
2- Koruma süreleri farklıdır,
3- Araştırma ve inceleme işlemlerinin olmaması nedeniyle patent verilmesine oranla faydalı model belgesinin verilmesi, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir.
Faydalı Model Başvurusu İçin Gerekli Evraklar
Başvuru dilekçesi, (bir nüsha ekteki örneğe uygun olarak, Faydalı Model başvuruları FM1/551 A3 normunda düz antetsiz beyaz kağıda daktilo veya bilgisayar yazıcısıyla doldurulmuş olacaktır.
Buluşu açıklayan tarifname, (üç nüsha)
Faydalı Modelle korunması istenilen buluşun unsur veya unsurlarını kapsayan istem veya istemler (üç nüsha)
Tarifnamede, istem veya istemlerde atıf yapılan resimler, (üç nüsha)
Özet, üç nüsha, buluşu 50 ile 100 kelime arasında anlatan özet (üç nüsha)
Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir belge aslı
Faydalı Model Belgesi Verilemeyecek Konular Nelerdir?
Patent verilemeyecek konulara ek olarak usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ile kimyasal maddeler hakkında faydalı model belgesi verilmez.
Patent Başvurusu İçin Gerekli Evraklar
Patent ve faydalı model ön araştırma ve başvuru
Teknik dosyanın hazırlanması
Vekaletname.
Patent veya faydalı model başvuru ücretinin ödendiğine dair belge
PATENT BAŞVURUSU
Teknik Dosyanın Kapsamı?
Buluşlara patent verilebilmesi için, Yönetmelikte şekil ve kapsamı belirlenen ve aşağıda belirtilen unsurlar ile başvuruda bulunmak şarttır (KHK m. 42):
a- Başvuru dilekçesi,
b- Buluş konusunu açıklayan tarifname,
c- Patentle korunması istenilen buluşun unsur veya unsurlarını kapsayan istem veya istemler,
d- Tarifnamede, istem veya istemlerde atıf yapılan resimler,
e- Özet,
f- Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir belge.
Patent başvurusu, sadece bir tek buluşu ve genel nitelikte bir ana buluş fikri etrafında gerçekleştirilmiş olan ve birbirine bu ana buluş fikri ile bağlı birden çok buluşu içerir (KHK m. 45). Buluşun bütünlüğü istemler incelenerek sağlanır.
Türk Patent Enstitüsü patent başvurusunu aldığında, tarihi, saati ve dakikayı kendisi yazarak, başvuru anını kesinleştirir.