Doğal gaz tesisat hesapları, kalorifer, sıhhi tesisat hesaplarına benzer. Temel hesap felsefesi: Belirli bir tüketim için deneme-yanılma metoduyla boru seçimi yapmak ve tesisatlardaki kayıp değerlerini belirli formül ve tablolardan tespit ederek; Seçilen değerlerin doğruluğunu ispatlamaktır. Doğal gaz tesisatlarında uygulanan hesap yöntemi;
Fark yöntemidir. ( Diferansiyel Yöntem)Toplam basınç kaybı,
εΔP = ΔPR/L*L + Pz + ΔPH
ifadesi ile hesaplanır. Bu ifadede;
εΔP : Toplam basınç kaybı ( mbar )
ΔPR/L : 1 Metredeki boru sürtünme kaybı ( mbar / m )
L : Boru uzunluğu ( m )
Pz : Özel direnç kaybı ( mbar )
ΔPH : Yükseklik farkı basıncı ( mbar )
ΔPR/L : 1 Metredeki boru sürtünme kaybı ( mbar / m )
L : Boru uzunluğu ( m )
Pz : Özel direnç kaybı ( mbar )
ΔPH : Yükseklik farkı basıncı ( mbar )
Servis kutusundan cihaz bağlantıları arasında kabul edilebilen toplam basınç kaybı maksimum 1,8 mbar, branşmanlardan cihaz bağlantıları arasında kabul edilebilen toplam basıç kaybı ise 0,8 mbar olmalıdır. Tüm tesisat bölümünde borulardaki gaz akış hızının 6 m/s'yi geçmemesine dikkat edilmelidir.
21 mbar hesabını Şekil 1.1 de ki "izometrik tesisat şemasını" ve "boru çapı hesaplama çizelgesi belirleme formumuzu" kullanarak beraber yapalım.
ŞEKİL 1.1 - İZOMETRİK TESİSAT ŞEMASI
Öncelikle 01 numaralı tüketim hattımızdaki değerleri boru çapı belirleme formumuza yerleştirelim. 01 nolu hattın tüketim değerini formuzun
2 numaralı sütununa, hattın metre cinsinden değerini 3 numaralı sütununa ve hattın boru çapını DN cinsinden ( daha detaylı bilgi ) 4 numaralı sütununa yazalım ( şekil 1.2 ). Bu değerleri girdiğimizde form otomatik olarak 5 numaralı sütuna; tesisattaki gaz hızını ( w ) , 6 numaralı sütuna; metredeki boru sürtünme kayıp değerini ( ΔPR/L ) ve 7 numaralı sütuna; hattın toplam boru sürtünme kayıp değerini ( ΔPR ) ( 6 numaralı sütundeki değer ile 3 numaları sütundaki değeri çarparak ) otomatik olarak hesaplayıp yazacaktır. ( şekil 1.3 )
2 numaralı sütununa, hattın metre cinsinden değerini 3 numaralı sütununa ve hattın boru çapını DN cinsinden ( daha detaylı bilgi ) 4 numaralı sütununa yazalım ( şekil 1.2 ). Bu değerleri girdiğimizde form otomatik olarak 5 numaralı sütuna; tesisattaki gaz hızını ( w ) , 6 numaralı sütuna; metredeki boru sürtünme kayıp değerini ( ΔPR/L ) ve 7 numaralı sütuna; hattın toplam boru sürtünme kayıp değerini ( ΔPR ) ( 6 numaralı sütundeki değer ile 3 numaları sütundaki değeri çarparak ) otomatik olarak hesaplayıp yazacaktır. ( şekil 1.3 )
( ŞEKİL 1.2 )
( ŞEKİL 1.3 )
8 numaralı sütunda ise formumuzun ksi hesabı sayfasını açarak kullanılan fittingleri ( tesisat parçaları ) ilgili sütuna yazmamız gerekmektedir. Şekil 1.1 deki izometrimizde ki 1 nolu hattımızda 5 adet Dirsek ve 1 adet redüksiyon ( boru çapı küçültme parçası ) kullanılmıştır. Böylelikle kullanılan fittinglerin kayıp katsayıları ile adetleri çarpımının aritmetik toplamıyla, hattın toplam sürtünme kaybını bulmuş oluruz. Bu değer 8 nolu sütüna form tarafından otomatik olarak yazılacaktır. ( şekil 1.4 )
( ŞEKİL 1.4 )
9 numaralı sütunumuzda da 8 numaralı sütunumuzdaki çıkan toplam sürtünme kaybı değerini kullanarak özel direnç kaybını bulmamız gerekmektedir.
Özel direnç kaydı ( Pz )
Pz = 3,97 * 103 - εξ * w2
ifadesi ile hesaplanır. ( hesap formumuz bu hesabı otomatik olarak yapmaktadır - şekil 1.5 ) Bu ifadede ;
Pz : Özel direnç kaybı ( mbar )
w : gaz hızı ( m/s )
εξ : Toplam fitting sürtünme kaybı dır.
w : gaz hızı ( m/s )
εξ : Toplam fitting sürtünme kaybı dır.
( ŞEKİL 1-5 )
10 ve 11 numaralı sütunumuzda gaz ve hava arasındaki yoğunluk farkından dolayı ortaya çıkan basınç kaybını hesaplıyacağız. 10 numaralı sütunumuza eğer hattımızda yükselme yada alçalma varsa değeri metre cinsinden eğer hat yükseliyorsa; - ( negatif ), alçalıyorsa; +(pozitif) olarak yazmalıyız. ( doğalgaz 2 gaz ailesi içinde olduğundan havadan hafiftir ). Örneğin Şekil 1.1 deki izometrik şemamızda 1 nolu hattın değeri 20 cm yükseldiğinden; -0,2m dir. Daha sonra 10 numaralı sütunumuz daki pozitif yada negatif değeri 0,049 ile ( gazın hava ile arasındaki yoğunluk farkı ) çarparak çıkan değeri 11 numaralı sütunumuza yazmalıyız. ( 10 numaralı sütunu doldurduğunuzda hesap formumuz bu işlemi otomatik yapmaktadır ) ( şekil 1.6 )
( ŞEKİL 1.6 )
12 numaralı sütun bize boru sürtünme kaybını ( 7 numaralı sütun ), özel parça direnç kaybını ( 9 numaralı sütün ) ve gaz ve hava arasındaki yoğunluk farkından dolayı ortaya çıkan basınç kaybını ( 11 numaralı sütun ) toplayarak hattın TOPLAM BASINÇ KAYBINI VERİR. ( şekil 1.7 )
( ŞEKİL 1.7 )
Şekil 1.1 deki izometrik tesisatta ki tüm hatların hesabı aşağıdaki gibidir.
21 mbarda Boru Çapı Belirleme Formu Hesap Tablosunu Bilgisayarınıza İndirnek İçinTıklayınız.